The layer of Protection Analysis (LOPA) method

Anton A. Frederickson, Mr.  , Dr 

Independent Consultant – member of safety user group network

01 April, 2002

روش تجزیه و تحلیل لایه محافظ(LOPA) یکی از ابزارهای تجزیه و تحلیل خطر فرایند است .این روش به منظور ارزیابی خطر یک رویداد ، شدت حادثه ، علت رویداد وامکان وقوع آنبه اطلاعات حاصله از روشHAZOP استناد می کند . این روش امکان تعیین ریسک حاصل از رخدادهای خطرناک گوناگون را با استفاده از شدت حادثه و احتمال وقوع آن حادثه را به کاربر می دهد .به کمک روشهای تعیین ریسک متنوع کاربر می تواند میزن کلی کاهش ریسک مورد نیاز و کاهش ریسکی را که لایه های محافظ مختلف فراهم کرده اند را تعین نماید . اگر پس از طراحی پروسه اتخاذ تدابیر ایمنی در سیستم مورد مطالعه نیاز به کاهش بیشتر ریسکها مشاهده گردید ؛ می توان یکی از روشهای تغییر در سیستم اصلی کنترل فرایند (SCBP) ،وسایل اعلام خطر ، تشریح وظایف متصدی ، نصب شیرهای اظطراری و اطمینان و یا تهیه دستورالعمل های نظاممند ایمنی (FIS) را مورد استفاده قرار داد . میزان کلی سطح ایمنی سیستم(ILS) را با استفاده از دستورالعمل های نظاممند ایمنی (FIS) و بر اساس تدابیر کاهش ریسک بکار رفته در سیستم محاسبه نمود .

بقیه در ادامه مطلب

دستور العمل سازمان NIOSH برای کاهش سیلیکا درمحیط کار وجلوگیری از فوت کارگران به علت ابتلا به تنگي نفس شامل موارد زیر می باشد :

1 - جایگزین کردن استفاده از سیلیکا و شن و ماسه با سایر موادی که یک درصد سیلیکا در آن وجود داشته باشد .خطر ابتلا به کارگرانی که از سیلیکا در عملیات بلاستینگ استفاده میکنند بسیار بالاست و کنترل آن هم مشکل به نظر میرسد، برای این منظور سازمان از سال 1974 به بعد، NIOSH پیشنهاد کرده که مصرف موادی که دارای سیلیکا و ماسه بیشتر از یک درصد هستند ممنوع شود .

2 -برای کنترل عوارض بیماریهای مربوط به سیلیس از سیستم تهویه موضعی وعمومی طبق متد NIOSH 7500,7602 استفاده شود .

3 - استفاده از روشهای کاهش آلودگی مانند تعمیر ونگهداری به موقع ماشین آلات ،تمیز کردن ادوات وسایل مربوطه،استفاده از کابینتهای بسته برای کاهش پراکندگی سیلیس.ماشینهای تمیز کننده در کارگاههای که عملیات بلاستینگ انجام میشود باید بکار گرفته شود .افرادی که با سیلیس کار میکنند باید از پوششهای مناسب وppe مناسب این کار استفاده نمایند .اطاقهای بلاستینگ باید دارای سیستم تهویه مناسب بوده وروشنایی لازم نیز لحاظ شود ضمنا تمامی افراد با وجود سیستم تهویه باید از وسایل حفاظت فردی مناسب PPE در حین کار استفاده نمایند .هیچ گونه درز وشکافی در دیواره وسقف این اتاقها نباید وجود داشته وسیستم تهویه نیز کارایی وربایش لازم را داشته باشد .استفاده مجدد از سیلیکای مصرف شده با توجه به این که ابعاد ذرات آن کوچکتر شده است توصیه نمیشود سیلیس مصرف شده می بایست با احتیاط جمع آوری وبه محل مناسب جهت دفن فرستاده شود .

4 - رعایت موارد بهداشتی حین کار وهر چه در معرض بودن کمتر .تمامی افرادی که با سیلیس سروکار دارند باید قبل از غذا دستهای خود را کاملا با آب وصابون بشویند و در حین کار هر گونه خوردن ،آشامیدن وسیگار کشیدن ممنوع است .کارگران باید پس از اتمام روزانه کار حمام کرده وسپس با لباسهای پاک محل کار خود را ترک نمایند .خودروهای این افراد نیز باید در محل دورتری از محوطه عملیات پارک شود .

5 - استفاده از لباسهای یکبار مصرف وقابل شستشو درمحل کار-استفاده از لباسهای بلاستینگ در منزل یا محل کار به هیچ عنوان جایز نیست .
6 - دوش گرفتن روزانه بعد از اتمام کار وتعویض لباس بعد از ترک محل کار بدین معنی که از انتقال آلودگی به منزل ،خودرو و.. جلوگیری شود .
استفاده از ماسکهای تنفسی مناسب تایید شده توسط مراکز مجاز-استفاده از وسایل حفاظت فردی به تنهایی برای عملیات بلاستینگ کافی نیست وباید از تهویه مناسب نیز بهره گرفت .

بقیه در ادامه مطلب

فهرست مطالب مورد بحث :
طرز عملکرد راکتور های هسته ای
بررسی حادثه چرنوبیل
1-موقعیت نیروگاه هسته ای
2-تاریخچه نیروگاه
3-طرز عملکرد راکتور
4- حادثه چرنوبيل چگونه و برای چه اتفاق افتاد؟
5-شرح حادثه و اثرات آن بر طبیعت و کارکنان نیروگاه

• طرز عملکرد راکتورهای هسته ای

دررآکتورهای هسته ای از طریق شكافت هسته اي گرما تولید می شود.شکافت اورانیوم نوترون های زیادی آزاد می کند.نوترونهایی که از فرآیند شکافت آزاد می شوند، بسیار سریع هستند .از این رو در اکثر رآکتورها قسمتی به نام کند کننده نوترون وجود دراد که در آن از سرعت نوترونها کاسته شده و در نتیجه نوترونها به راحتی جذب می شوند. نام گذاری این نوترونها به نوترونهای گرمایی یا نوترونهای کند به همین دلیل است. مقدار انرژی گرمایی در رآکتوریک پارامتر بحرانی است و کنترل آن با تنظیم تعداد میله های کنترل درون رآکتور صورت می گیرد. میله کنترل از مواد جذب کننده نوترون ساخته شده است.رآکتوری که از کند کننده استفاده می کند، رآکتور گرمایی یا رآکتور کند نامیده می شود .
مواد رایج کند کننده عبارتند از :آب معمولی ،آب سبک، آب سنگین و گرافیت( البته گرافیت مشکلات فراوانی را به وجود می آورد و بسیار خطرآفرین است، مانند حادثه انفجارچرنوبیل)
رآکتورهایی که از کند کننده استفاده نمی کنند، رآکتورهای سریع خوانده می شوند. در این نوع رآکتورها فشار ذرات نوترون بسیار بالا است و از این رو می توان برخی واکنش های هسته ای را که ترتیب دادن آنها در رآکتور کند بسیار مشکل است در آنها انجام داد.

• موقعيت نيروگاه هسته اي چرنوبيل

ايستگاه چرنوبيل نزديك شهر پريپت ،اوكراين و 18 كيلومتري شمال غربي شهر چرنوبيل، 16كيلومتري مرز اوكراين و بلاروس و 110كيلومتري شهر كيو قرار دارد.

• تاريخچه نيروگاه چرنوبيل

قرار داد ساخت نیروگاه چرنوبیل مربوط به سال 1966 میشود که دولت حاکمه شوروی سابق تصمیم به گسترش تولید برق هسته ای کرد.شش رآکتور هزار مگا واتی RBMK برای ساخت نیروگاه طراحی شد. واحد 1 در 1977 ساخته شد، در نوامبر 1996 از چرخه مصرف خارج شد واحد 2 اولین بار در سال 1978 به شبکه متصل شد ولی فعالیتش در سال 1991 بعلت آتش سوزی متوقف شد و درسال 1999 اولیای امور اوکراین تصمیم گرفتند آنرا به کل تعطیل کنند.واحد 3 در 1981 راه اندازی شد،که فعالیتش بارها برای تعمیر و بازرسی تا 1997 متوقف شد و در ژوئن 2000 مسئولین اکراینی تصمیم گرفتند آنرا در دسامبر همان سال برای همیشه تعطیل کنند.
واحد 4 که در همان محل واحد 3 احداث شده بود در دسامبر 1983 تکمیل و در مارس 1984 مورد بهره برداری قرار گرفت . واحدهای 5 و 6 در زمان حادثه در حال ساخت بودند که البته هیچگاه به اتمام نرسیدند.

• طرز عملكرد راكتور چرنوبيل

در این رآکتور 1660 قطعه کربنی وجود دارد که در بین آنها لوله های منتقل کننده حرارت وکانالهای کنترل قدرت رآکتور قرار گرفته است.شکافت انرژی صورت می گیرد و آب به عنوان ماده ناقل حرارت از پایین به بالا تحت فشار تزریق می شود.این عمل دمای زیادی را از سطح کپسولهای سوخت به آب انتقال داده و آب را به بخار تبدیل می کند و به این ترتیب اب از قسمت بالائی منطقه فعال رآکتور،رآکتور را ترک می کند.آب که به بخار تبدیل شد با خروج از رآکتور به توربین وارد می شود و باعث چرخش توربین و در نهایت چرخش ژنراتور می شود که در نهایت به تولید انرژی الکتریکی می انجامد.آب پس از این مرحله خنک سازی شده و دوباره به سیکل بازگشت داده می شود.این گونه رآکتورها به رآکتورهای جوششی معروف هستند.در زمانی که فرایند شکافت انجام می پذیرد قسمت از گرمای حاصله (درحدود 5درصد) به کند کننده نوترون منتقل می گردد . در رآکتورهای کادندواز آب به عنوان کند کننده استفاده میشود،این آب توسط پمپهایی از رآکتور خارج و مورد سرد سازی قرار می گیرد و به صورت متناوب دمای آن در حدود 70 درجه سانتیگراد حفظ می گردد. اما در رآکتور چرنوبیل، کربن به عنوان کند کننده مورد استفاده قرار می گرفت . کربن از سیستم خنک کننده خوبی برخوردار نبود و دمای آن بسیار بالا در نظر گرفته شده بود.

مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت از حادثه اخیر جانی پالایشگاه تهران به عنوان نادرترین حادثه نفتی در کل صنعت نفت جهان یاد کرد و گفت: با متخلفان این حادثه نفتی مطابق با قانون برخورد می‌شود.

فرهاد احمدی در گفتگو با مهر درباره جزئیات حادثه جانی در طرح توسعه پالایشگاه نفت تهران با بیان اینکه این حادثه در ساعت ۱۵:۴۰ دقیقه سه شنبه هفتم تیر ماه به دلیل شکسته شدن بوم جرثقیل به وقوع پیوسته است، گفت: در زمان انجام عملیات تست نصب به دلیل شکسته شدن بوم جرثقیل و پرتاب آن دو نفر از مهندسان پیمانکار پروژه کشته شده اند.

مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران با اعلام اینکه این حادثه سه نفر مجروح هم داشته است که تاکنون درمان دو نفر از مجروحان به پایان رسیده و از بیمارستان مرخص شده اند، تصریح کرد: در حال حاضر طرحهای مختلف پالایشگاهی در بخشهای مختلف کشور در حال انجام است که در تمامی این پروژه ها با وجود نصب تجهیزات چندین هزار تنی امام تمامی استانداردها و دستورالعملها به طور کامل رعایت می شود.

وی از حادثه و تلفات اخیر در طرح توسعه پالایشگاه نفت تهران به عنوان یک حادثه نادر و بی نظیر در سطح صنعت نفت جهان یاد کرد و افزود: معمولا پیش از نصب تجهیزات و ظروف پالایشگاهی، یک عملیات تست نصب تجهیزات با کمک وزنه هایی انجام می شود.

این مقام مسئول با یادآوری اینکه در انجام عملیات تست به جای تجهیزات اصلی از وزنه استفاده می شود و ۲۵ درصد بیشتر معادل وزن تجهیزات وزنه در عملیات تست استفاده می شود، تاکید کرد: هدف از انجام تست بررسی میزان آمادگی جرثقیل، تیم نصاب و سایر عوامل موثر در نصب تجهیزات و ظروف پالایشگاهی است.

احمدی با تاکید بر اینکه عملیات تست یک نوع شبیه سازی برای نصب تجهیزات اصلی پالایشگاهی است، بیان کرد: در عملیات تست اخیر هم نصب یکی از راکتورهای واحد گوگرد زدایی تولید گازوئیل طرح توسعه پالایشگاه تهران شبیه سازی شده بود.

مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت با بیان اینکه وزن این راکتور حدود ۳۱۲ تن است که در عملیات تست روز حادثه حدود ۲۷۲ تن وزنه به جرثقیل نصب شده بود، ادامه داد: نصب این حجم وزن مطابق با دستورالعملهای نصب بوده که باید عملیات در مدت ۲۵ دقیقه به طور آزمایشی انجام می شد.

وی با اعلام اینکه در پنجمین دقیقه عملیات تست بوم جرثقیل شکسته شده و وزنه در یک حادثه نادر به جای فرود مستقیم به اطراف پرتاب شده است، گفت: در اطراف این حادثه هیچ نیروی غیر متخصص و کارکنان عادی حضور نداشته ضمن انکه در شعاع چندین متری نوار احتیاط نصب افراد پشت این نوار قرار گرفته بودند.

این مقام مسئول با اعلام اینکه اگر این حادثه در حین عملیات نهایی نصب ظرف و یا تجهیزات انجام می شد قطعا تعداد تلفات جانی و خسارت به تجهیزات خیلی گسترده بود، تصریح کرد: در این عملیات تست فقط نیروهای پیمانکار و ناظر بازرسی حضور داشته است.

احمدی با تاکید بر اینکه قطعا با انجام بررسی های لازم با متخلفان این حادثه برخورد قانونی انجام می گیرد، بیان کرد: افراد کشته شده در این حادثه جز متخصصان عملیات نصب بوده و به دلیل پرتاب وزنه با زاویه ۹۰ درجه و در یک حادثه بی نظیر و منحصر به فرد متاسفانه این افراد به رحمت خدا رفتند.

وی در خصوص وضعیت جرثقیل مورد استفاده در این حادثه توضیح داد: عمر جرثقیل ۱۶ ساله و آمریکایی است که از ظرفیت نصب تجهیزتی با وزن ۴۵۰ تن با یک بوم و ۶۰۰ تن با دو بوم برخوردار بوده است.

مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت در پایان با اظهار هم دردی با خانواده درگذشتگان این حادثه، خاطر نشان کرد: شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی در کنار خانواده مهندسان کشته شده در این حادثه است.

ارزیابی ریسک علاوه بر اینکه از لحاظ قانونی باید اجرا شود ، در حفظ کارکنان و فعالیت تجاری شما کمک می کند تا بر روی خطراتی که در محیط کار شما واقعا دارای اهمیت هشتند و بالقوه می توانند سبب بروز صدمات جدی شوند ،متمرکز شوید. در بسیاری از موارد اندازه گیریهای مستقیم می تواند براحتی خطرات را کنترل کند برای مثال اطمینان از تمییز شدن محل از ریخته شده میتواند سبب جلوگیری از لیز خوردن افراد شود و یا بسته بودن کشوهای میز مانع اسیب رسیدن به نفرات میشود . در اغلب موارد می توان با روش های ساده ، ارزان و موثر از حفظ دارائی های با ارزش اطمینان حاصل کرد.

قانون انتظار حذف کلیه ریسک ها را ندارد اما شما باید تا ((حد معقول)) از افراد خود محافظت کنید. این راهنما چگونگی دستیابی به این هدف را با کمترین وسواس به شما ارائه می دهد.
ارزیابی ریسک چیست؟
به طور ساده ارزیابی ریسک عبارت است از یک بررسی دقیق در موردیکه چه چیز در محل کار شما می تواند سبب آسیب رساندن به نفرات گردد. به طوریکه بتوانید تشخیص دهید که آیا اقدامات پیشگیرانه موجود کافی است یا باید اقدامات بیشتری جهت جلوگیری از اسیب انجام گیرد . کلیه کارکنان حق دارند که در برابر اسیب های ناشی از احتمال در سیستم محافظت شوند.
حوادث و بیماریها ، جان نفرات را تهدید میکنند . همچنین اگر محصول فعالیت شما اسیب ببیند ،ماشین آلات دچار صدمه شوند . هزینه های بیمه افزایش میابد و یا در نتیجه همه این مسایل مجبور شوید به دادگاه بروید تمام فعالیت تجاری شما نیز تحت تاثیر قرار میگیرد . از لحاظ قانونی شما ملزم به ارزیابی ریسک های موجود در محل کار خود هستید به طوری که در نهایت بتوانید یک برنامه برای کنترل ریسک را پیاده نمایید.
چگونگی ارزیابی ریسک
پنج مرحله زیر را دنبال کنید:
مرحله اول : شناسایی خطرات
مرحله دوم: تعیین اینکه چه کسی و چگونه ممکن است صدمه ببیند
مرحله سوم: بررسی ریسک های موجود و اجرای اقدامات پیشگیرانه
مرحله چهارم: ثبپ یافته ها و نتایج
مرحله پنجم: بازبینی ارزیابی صورت گرفته و روزآمد کردن ان در صورت لزوم

بقیه در ادامه مطلب

با توجه به رشد شتاب توسعه صنعت در بخشهای گوناگون و لزوم تعمیر و نگهداری دستگاهها و ماشین آلات به ویژه در صنعت نفت و مشكلات حاصل از آن علی الخصوص آلودگی محیط زیست- اثرات گلخانه ای وگرم شدن دمای كره زمین و... ، جهت رفع نیاز وبهبود اوضاع صنعتی و جلوگیری از آسیب رسیدن به جامعه انسانی و در نتیجه توسعه متوازن در همه ابعاد از جمله  رفاه عمومی- بهداشت- آموزش- تغذیه سالم و اهمیت بسیار بالای H.S.E  در صنعت وسلامتی مبرم و همه جانبه اجتماع ومنابع انسانی به عنوان بزرگترین سرمایه توسعه وترقی وتحول ، «تخصص » یكی از امور بسیار ضروری و اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.

بر این اساس دو رشته آكادمیك جدید- كه البته سالهاست بصورت تجربی در صنعت مورد بهره برداری واقع می شود- در دانشگاه صنعت نفت ایجاد شده كه در مقایسه با سایر رشته های دانشگاهی بسیار جوانتر و شاید ناشناخته تر باشد. این رشته در كنار رشته های صنایع بالادستی  نفت ازجمله مهندسی اكتشاف-استخراج –مخازن هیدروكربوری-حفاری ومهندسی بهره برداری به عنوان یك مكمل بسیار اثرگذار محسوب میشود كه بدون این رشته سایر رشته ها ی نفتی جهت رسیدن به سر منزل مقصود باز می مانند ود رصنایع پایین دستی نفت از جمله مهندسی پالایش-مهندسی پتروشیمی وپلیمر وطراحی فرآیند و...هم از اهمیتت بسیار بالیی برخوردار بوده تا جاییكه بسیاری از كارشناسان براین باورند كه با توجه به وسعت كاربرد وقلمرو كارائی این رشته در تمام حوزه های نفت وگاز وپتروشیمی و... این رشته را باید زیرمجموعه مهندسی نفت به شمار آورد وتحت عنوان «مهندسی نفت- گرایش:ایمنی و بازرسی فنی»   به صورت رسمی شناخته شود.

برای مشاهده متن کامل به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.